De rode ziel

In het land waar nagenoeg geen enkele familie gevrijwaard is gebleven van Stalins terreur, is nooit iemand veroordeeld voor de misdaden begaan onder zijn bewind.

Is Stalin een held die de Sovjet-Unie naar overwinning heeft geleid? Of is hij een moordenaar die miljoenen slachtoffers onder eigen bevolking heeft gemaakt?

Tot op de dag van vandaag zijn de inwoners van het huidige Rusland diep verdeeld over hoe om te gaan met de erfenis uit dit verleden. De film De rode ziel ontbloot de psyche van de hedendaagse Rus en toont daarmee een wereld vol tegenstrijdigheden. In een mozaïek van portretten van gewone Russen, jong en oud, wisselen verhalen van overwinning en pijn elkaar af. Trotse verhalen over hoe het land onder het communistisch ideaal floreerde, staan lijnrecht tegenover pijnlijke herinneringen aan honger, geweld en verraad. Niet zelden blijken deze paradoxale zienswijzen zich genesteld te hebben in één persoon. Worstelingen met het verleden vormen een schril contrast met het heldhaftige beeld van een land vol overwinnaars dat wordt uitgedragen door de huidige staat.

Jessica Gorter probeert vanuit dit complexe perspectief geen moreel standpunt in te nemen, maar zoekt juist de verbanden tussen angsten en wreedheden enerzijds en trots en idealen anderzijds. Gaandeweg ontvouwt zich een beeld van mensen in een land in verwarring, waar men de jeugd houvast lijkt te willen bieden aan de les dat trots belangrijker is dan herinnering. “Het Rode rijk bestaat niet meer, de Rode mens nog wel. Die duurt voort.” Svetlana Alexijevitsj