Met Portretten over Eenzaamheid geven we eenzaamheid een plek en bevorderen we verbinding. Iedere maand bieden we een nieuw persoon het (virtuele) podium, waarin degene zijn of haar verhaal over eenzaamheid deelt. Deze verhalen worden uitgelicht in een interview en in een podcastaflevering.
Portret #5: Stefanie
“Corona pakte voor iedereen totaal anders uit”. Stefanie de Beer (60) is documentairemaker en de lockdown maakte op haar veel indruk. Dat was de inspiratie voor een nieuw project. “Altijd als iets veel indruk op me maakt wil ik erover gaan filmen”. Ze maakte een serie van acht korte videoportretten over NIjmegenaren in Coronatijd onder de sprekende naam: ‘Wa het dè met Crona te maoke?’.
“Het was erg indrukwekkend om te zien in welke verschillende vormen corona impact had op het leven om mij heen”, vertelt Stefanie. Van een vriend voor wie alle klandizie van zijn bedrijf wegviel tot de buurvrouw die haar partner verloor aan Corona. Zelf zat Stefanie thuis met haar zoon die online zijn nieuwe studie aan de TU moest starten. Ze besloot de impact van Corona vast te leggen in persoonlijke video portretten. Als een tijdsdocument van deze bizarre periode.
“De mooiste en beste verhalen liggen gewoon op straat, om je heen”.
In één van de videoportretten staan studenten centraal. Daarbij is te zien hoe twee studenten worstelen met het virtueel studeren aan de universiteit. Zij brengen tijdens corona dagen door op hun kamer, wat zij beiden ervaren als eenzaam, saai en moeizaam. Voor veel jongeren was dit een taaie tijd. Het leven speelde zich online af. Het filmpje over deze studenten kunt u hier bekijken.
Deze portretserie maakte voor Stefanie van 2020 uiteindelijk een ‘top jaar’. “Ik vond het heel erg leuk om aan deze serie portretten te werken en heb er ook veel erkenning voor gekregen”. Toch is ze zich ervan bewust dat er velen zijn die dit anders hebben ervaren. Er zijn ouderen met angstgevoelens en onzekerheden. Mensen met beperkingen die minder makkelijk met alle veranderingen kunnen omgaan. Mensen die hun zaak kwijtraakten. Maar vooral mensen die ziek werden of hun dierbaren verloren.
Nu de draad langzaam aan weer opgepakt lijkt te worden, zullen de meesten huppelend uit hun huizen verschijnen.
Toch breekt Stefanie een lans voor die andere groep. Voor mensen voor wie het leven niet ‘gewoon door kan gaan’. Voor kwetsbare groepen voor wie de draad oppakken niet vanzelfsprekend is.
Sommige mensen zijn hier echt aan onderdoor gegaan. Zonder dat ze opvallen, zullen ze er zeker zijn. “ Juist die groep moeten we in het vizier houden, juist nu” bepleit Stefanie.
“Als iedereen z’n leven weer heeft opgepakt en weer lekker aan de gang is, zal er een restgroep zijn voor wie dit fataal is geworden.”
De videoportretten ‘Wa het dè met Crona te maoke?’ kun je hier bekijken.
Portret #4: Annemiek & Annelotte
Annemiek (22) en Annelotte (22) hebben elkaar tijdens de pandemie gevonden via het ‘maatjesproject’.
Een project vanuit Sterker dat hulp biedt aan jongvolwassen die wegens sociale, mentale of fysieke problemen moeite hebben met het opbouwen van een sociaal netwerk.
Beide een totaal andere achtergrond, maar toch elkaar ontmoet in een periode waar sociaal contact vrijwel afwezig was.
Naar aanleiding van een vak dat ze volgde op de universiteit, zocht Annemiek het maatjesproject in Nijmegen op.
Toen ze thuis kwam te zitten vanwege corona begon ze zich, naarmate de tijd verstrekte, toch eenzaam te voelen. Het maatjesproject leek haar hier een geschikte oplossing voor. “Ondanks dat het contact misschien wat gefabriceerd voelt omdat je het als maatje doet, is het toch weer een sociaal contact en heb je weer iets om naar uit te kijken. En daarnaast je leer er ook nog iets van”.
Voor Annelotte lag dit iets anders. Zo’n 3 jaar geleden werd ze met spoed geopereerd aan haar blinde darm. Tijdens de operatie waren er complicaties, waaraan ze een langdurige zenuwaandoening heeft overgehouden. Ineens werd haar leven omgegooid. Haar drukke en actieve leven was niet meer wat het was.
In het begin vinden mensen het interessant, ze zijn belangstellend, maar dat neemt af. Je wordt geremd in doen en laten en dit heeft effect op je omgeving. Het wordt een ballast, waardoor steeds meer mensen afhaken. Na het eerste jaar kwam het moment dat ze dacht “ik ben gewoon echt heel eenzaam”.
“Ik heb dit heel lang niet kunnen accepteren. Ik was een out-going type, met altijd mensen om zich heen. Ik kan NIET eenzaam zijn. Ik ben 19, je kunt niet eenzaam zijn op je 19e, dat werkt niet zo!”
Uiteindelijk moest ze er iets aan doen, om weer terug te komen in het normale leven. Via het maatjesproject wordt er een match gemaakt op basis van leeftijd en interesse en zodoende heeft ze Annemiek ontmoet. Deze ontmoeting heeft het proces in gang heeft gezet om weer meer dingen te gaan doen en weer langzaam dat gedeelte van haar leven terug te krijgen.
Ondanks de verschillende situaties en achtergronden van Annemiek en Annelotte hebben ze veel steun aan elkaar. Iedereen is mens en heeft zijn eigen bagage. Elkaars openheid over ‘mankementen’ werkt verbindend en maakt elkaar gelijkwaardig. Alles is bespreekbaar bij elkaar. Zolang je maar eerlijk bent naar elkaar en daar begripvol en niet oordelend mee om gaat.
Laat dit dus een pleidooi zijn voor meer openheid en transparantie. Wees 100% jezelf en vanaf dat moment kom je ook de juiste mensen tegen. De manier waarop je in het leven staat, is ook wat je terug krijgt. Het begint allemaal bij jezelf.
Portret #3 Sophie
Sophie (24) herformuleert eenzaamheid liever als ‘alleenzaamheid’. Het woord eenzaamheid heeft duistere associaties, terwijl in je eentje zijn ook heel fijn kan zijn. “Omdat ik dan met iemand ben die ik fucking leuk vind. Namelijk mezelf”.
Alleen zijn gaat voor Sophie ook over vrijheid om je eigen plan te trekken, of dat nu heel spectaculair betekent dat je in je eentje naar Berlijn reist of dat je alleen je NPO Plus-abonnement volledig benut. Volgens Sophie zou ‘in je eentje zijn’ dan ook de definitie van eenzaamheid moeten zijn. Maar het wordt vaak gepresenteerd als iets negatiefs – alsof het iets is wat je niet zou moeten voelen. Het woord is bijna ondragelijk van zichzelf, terwijl eenzaamheid ook iets moois kan zijn.
In december 2020, middenin de coronacrisis, was er een duidelijk moment van eenzaamheid voor Sophie. Op haar tapijt in haar studentenkamer van 15 vierkante meter, liggend als een soort sneeuwengel, drong tot haar door dat ze echt alleen was en er niets of niemand was die naar haar wachten verlangde. “Dat voelde opperalleen”. Tegelijkertijd was het een goed moment om een diepte te voelen in hoe het is om alleen maar te zijn met jezelf. Je kunt daarna juist die momenten van vreugde beter voelen.
Het symbolische beeld van eenzaamheid – een oude man in de regen, of een klein persoon in een leeg veld – verdient wat nuance vindt Sophie. Het verhaal van dat beeld draait niet alleen maar over eenzaamheid. “De regen gaat weg, de man loopt door… Het is altijd maar een stukje van wie je bent.”
Portret #2 Dominique van den Ing
Foto: Paul Rapp
Dominique van den Ing (24) is jong en melancholisch. Hij ziet eenzaamheid als een existentieel onderdeel van zijn leven. Eenzaamheid ervaart hij dan ook zeker. “Maar het vormt me en het geeft me mooie inzichten. Het laat mij mezelf ontwikkelen”.
In vergelijking met oudere generaties, is zijn generatie meer open over mentale problemen. Toch wordt er over dit specifieke thema, in de omgeving van Dominique, niet echt gepraat. Als je niet eenzaam bent ‘op papier’, wordt er misschien ook minder over nagedacht. Het lijkt bijna een keuze: met een normaal leven en mensen om je heen, kun je gewoon om de confrontatie met eenzame gevoelens heen fietsen. Maar is het wel echt goed zo? Dominique denkt dat juist het onderzoeken van die moeilijke, eenzame gevoelens diepgang en betekenis kan bieden.
Plekken in Nijmegen die voor hem eenzaamheid symboliseren? De benedenstad, waar hij woont. Het is er altijd druk, maar het lijkt alsof er eenzaamheid in de muren en de gebouwen zit. “Misschien is dat ook wel wat ik er mooi aan vind.” Hij was ook regelmatig alleen te vinden op een bankje dat uitkijkt over de Ooij. “Meestal zijn de plekken waar ik me eenzaam voel wel heel dicht bij huis.”
Dominique vindt het niet erg dat mensen hem apart vinden, maar daardoor voelt hij zich toch een outsider. Om diezelfde reden vindt hij schrijver Herman Brusselmans dan ook zo interessant. Hij zou daarom ook graag een keer een goed gesprek hebben met Brusselmans over de melancholie die beide mannen bezig lijkt te houden.
Ondanks dat eenzaamheid een pijnlijk en moeilijk gevoel kan zijn, adviseert Dominique om je niet gek te laten maken. “Laat het toe – het hoeft niet altijd iets ergs te zijn.”
Portret #1 Heidi Koren
Afbeelding: Het schrijfhuisje van Heidi Koren
Heidi Koren is sinds 2021 stadsdichter van Nijmegen. Als schrijver kent zij eenzaamheid in verschillende verschijningen. Verstopt in een eenzaam hutje waar zij drie maanden alleen woonde om, tussen haar persoonlijke worstelingen door, haar roman af te maken. Of op de eenzame weg die zij aflegt in het schrijverschap. Hard werken, zonder zeker te zijn van wat er wacht op de bestemming.
Op eenzame uitvaarten wordt Heidi met haar neus op de eenzaamheid van anderen gedrukt. Dat vindt ze confronterend, maar ook goed. In haar rol als stadsdichter vult Heidi een lege uitvaart zonder dierbaren met haar gedicht. Een aantal weken terug gebeurde dat voor haar voor het eerst, op de eenzame uitvaart van Vavadio. Naast zijn geboortedatum en -plaats, wist Heidi niets van hem.
… Wie weet aan wie je dacht
wie er nooit vergeten naar wie je altijd terug zou willen en
wie er nu nog steeds naar jou verlangt
Heidi kan bij iedereen aan het graf komen te staan en vindt ook dat iedereen het verdient. Een mooie verrassing was het toen er mensen van de nachtopvang en woningbouwvereniging waar Vavadio bekend was aan kwamen rijden. “Ik merkte dat ik opgelucht was toen ik van die mooie verhalen hoorde. Toen dacht ik: fijn dat hij nog even gelukkig is geweest.”
Lees hier het hele gedicht en meer over de eenzame uitvaart van Vavadio.
De podcast-aflevering met Heid Koren is vanaf woensdag 26 mei te beluisteren.
Deze portretten worden in beeld gebracht door LUX in samenwerking met Beeldbrengers. Dit programma is onderdeel van ‘Podium de Eenzaamheid‘.
advertentie
